ازدواج موقت به وسیله ای برای امرار معیشت و منبع درآمد تبديل شده است

معصومه پريش در گفتگو بامهر در مورد نتايج اين پژوهش كه در گروه مطالعات زنان انجمن جامعه شناسى ايران ارائه شده است، ادامه داد: در اين مطالعه از روش تحقيق كيفى استفاده شده و براساس نظريه مبنايى و مصاحبه هاى عميق با زنانى كه يا در عقد موقت بودند و يا تجربه ازدواج موقت را داشتند و حداقل زمان عقد موقت آنها يكساعت و حداكثر ۹۹ ساله بود مراحل آن انجام شد.

كمك سازمانهاى حمايتى در حد ضروريات زندگى است

وى با بيان اينكه اغلب زنانى كه به ازدواج موقت درمى آمدند زنانى خانه دار بودند و هيچ منبع درآمدى نداشتند ادامه داد: تعدادى از اين زنان نيز تحت پوشش سازمانهاى حمايتى مانند كميته امداد و بهزيستى بودند كه از كمك اين سازمانها ناراضيند چرا كه كمك آنها در حد ضروريات زندگى و خورد و خوراك است ولى اين زنان اغلب داراى مشكل مسكن بودند و هزينه گزافى بايد بابت اجاره خانه مى دادند.

اين پژوهشگر با بيان اينكه اغلب اين زنان مسئوليت خانه را برعهده داشتند كه يا تنها زندگى مى كردند و يا داراى فرزند بودند ادامه داد: اغلب آنها سعى مى كردند شغلى پيدا كنند ولى متاسفانه به دليل نداشتن تحصيلات كافى و يا مهارت شغلى ورودشان به بازار كار مشكل بود. از طرفى تعداد معدودى كه داراى تحصيلات بالا بودند به دليل ساختار تبعيض جنسيتى سطح حاكم بر جامعه براى ورود به بازار كار با مشكل مواجه مى شدند و يا از درآمد پايينى برخوردار بودند.

وى با بيان اينكه اغلب زنانى كه در ازدواج موقت بودند و يا تجربه آن را داشتند در كارهاى خدماتى مانند پرستار سالمندان و ديگر مشغول بودند گفت: معمولا زنانى كه سابقه ازدواج موقت داشتند پيشينه اى از آسيب خانواده در زندگى آنها بود و يا درگيريهاى خانوادگى و طلاق داشتند.

اغلب زنان عليرغم ميل باطنى ازدواج موقت مى كنند

پريشى تصريح كرد: اغلب اين زنان بعد از طلاق و يا فوت همسر تكيه گاه خود را از دست داده و دچار بحران بودند و به دليل مشكلات مالى سعى مى كردند ازدواج كنند. چون شرايط ازدواج دائم براى اين زنان و به ويژه زنانى كه داراى فرزند هستند فراهم نيست عليرغم ميل باطنى اقدام به ازدواج موقت مى كردند.

وى گفت: بسيارى از اين زنان مى دانستند كه بسيارى از مردان توانايى مالى لازم را ندارند ولى با اندك وجهى كه دريافت مى كردند راضى بودند چون چاره اى جز اين كار نداشتند.

مردان به بهانه سردمزاجى همسر ازدواج موقت مى كنند

وى ادامه داد: اين زنان معتقد بودند اغلب مردان به دور از چشم همسر خود با دلايل مختلفى مانند سردمزاجى همسرانشان ازدواج موقت را انتخاب مى كنند.

ازدواج موقت به شغل و منبع درآمد تبديل شده است

اين فعال حوزه زنان ادامه داد: بر اساس نتايج اين تحقيق مردان حاضر نيستند كه ازدواجهاى طولانى مدت را انتخاب كنند. اما اين سوال مطرح است كه بعد از اين ازدواج كوتاه مدت زن بايد چه كار كند در حالى كه طبق قوانين شرعى اين زنان بين ۴۵ روز تا دو ماه بايد عده نگه دارند و ازدواج نكنند. اين زنان بعد از يك ازدواج كوتاه خود دوباره به عقد مردى ديگرى درمى آيند و ازدواج موقت به عنوان شغل و تجارت براى آنها درآمده است و بايد ديد آيا شرع با اين مسئله موافق است.

وى با بيان اين كه اغلب زنان تامين نياز مالى را دليل ازدواج موقت خود ذكر كردند ادامه داد: تامين نيازهاى مالى، عاطفى و جنسى در رده بندى قرار داشت و بيشتر زنان به تامين نيازهاى عاطفى خود تاكيد مى كردند. تعداد محدودى نياز به حمايت اجتماعى را دليل ازدواج موقت خود ذكر مى كردند.

پريشى با اشاره به اين كه تعدادى از نمونه هاى اين تحقيق ازدواجهاى ۹۹ ساله موقت كه به ازدواج دائم شباهت دارد را تجربه كرده اند ادامه داد: در اين نوع ازدواج به دليل مدت طولانى و اينكه در اغلب موارد نياز مالى زنان تامين مى شد زنان از ازدواج موقت خود راضى بودند. در كنار آنها زنانى بودند كه مدت زمان ازدواجشان بيش از سه و چهار ماه بود اما همواره نگران خاتمه آن و وابستگيهاى عاطفى بودند.

وى تصريح كرد: زنانى كه چندين بار ازدواج موقت كرده بودند اين نوع ازدواج براى آنها تبديل به شغل شده بود. اغلبشان عنوان مى كردند كه در ازدواجهاى اول وابستگى به همسر داشتند اما تجربه به آنها ثابت كرد كه از اين وابستگى آسيب مى بينند. براى اين زنان در دفعات اولى كه به ازدواج موقت مردى در مى آمدند و يا مدت صيغه آنها زياد بود وابستگى عاطفى ايجاد مى شد. نتايج اين مطالعه نشان داد كه بين افزايش مدت ازدواج موقت با وابستگى ايجاد شده براى زنان رابطه مستقيمى وجود دارد.

اغلب زنان افسردگى بعد از ازدواج موقت را تجربه مى كنند

اين پژوهشگر با بيان اينكه اغلب زنانى كه به عقد موقت درمى آيند افسردگى را تجربه مى كنند ادامه داد: اين زنان همواره هراس و احساس عذاب وجدان از اين كه به ازدواج مرد متاهلى درآمده بودند و اينكه ازدواج موقت آنها ممكن است تاثيرى منفى بر روى زندگى زناشويى اين مردان داشته باشد دارند.
وى در مورد رضايت اقتصادى زنان از ازدواج موقت خود گفت: رضايت اقتصادى اين زنان متفاوت بود. برخى كه مهريه هايى بين ۲۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان دريافت مى كردند رضايت اقتصادى بالايى داشتد ولى بعضى از همسران موقت اين زنان نه تنها مهريه شان را پرداخت نمى كردند بلكه در مواردى از آنها سوء استفاده مالى هم مى كردند به طور نمونه پول قرض كرده و يا از آنها باج مى گرفتند.

پريشى در مورد ازدواجهاى موقت يكساعت تا پنج ماه اظهار داشت: اغلب زنان مورد مطالعه در اين گروه قرار داشتند. رضايت زنان در اين ازدواجها متفاوت است. براى برخى از آنها نيازهاى عاطفى و جنسى مطرح نبود و به دليل مدت كوتاه ازدواج رابطه عاطفى برقرار نمى كردند و تنها نياز مالى دليل ازدواجشان بود. از طرفى با نگرانى بيشترى مواجه بودند چرا كه مدت زمان ازدواج آنها كمتر بود.

اين فعال حوزه زنان در مورد نگرش اين زنان به ازدواج موقت گفت: دراين مورد زنان به دو گروه تقسيم مى شوند.گروه موافق كه نگرش مثبت داشتند و گروهى كه نگرش آنها منفى بود. جالب است آنهايى كه نگرش مثبت داشتند اين نوع ازدواج را براى زنان بهتر مى دانستند و مى گفتند كه در جامعه اى كه حقوق زن رعايت نمى شود و زنان در دادگاهها براى طلاق سالها معطل مى شوند و حق به آنها داده نمى شود، اين ازدواج بهتر است چرا كه شرايط فسخ آسان دارد و زنان در آن آزادى عمل دارند.

وى با بيان اينكه برخى ديگر نگرش منفى به ازدواج موقت داشتند گفت: اين زنان عنوان مى كردند كه قلبا از اين نوع ازدواج رضايت ندارند. آنها دلايل مخالفت خود را اين گونه ذكر مى كردند كه از كلمه صيغه بودن متنفر هستند چرا كه واكنش منفى در جامعه دارد و همچنين از آسيب رساندن به زندگى مردان متاهل احساس گناه مى كردند.

مشكل اقتصادى تنها دليل تن دادن زنان به ازدواج موقت

پريشى ادامه داد: نتايج اين مطالعه نشان داد مشكلات اقتصادى دليل تن دادن زنان به اين نوع ازدواج است و اگر فشار اقتصادى نبود ازدواج موقت زنان نيز با عشق و علاقه بود و نه از روى اجبار، آنها به دليل نيازهاى اقتصادى مجبور مى شوند با اجبار و اكراه ازدواج كنند.

وى در مورد وضعيت سلامت زنانى كه ازدواج موقت را تجربه مى كنند گفت: در كشور ما آموزش جنسى بسيار محدود است كه پيامدهاى منفى را به ويژه براى اين زنان دارد. وزارت بهداشت آموزشهايى براى ازدواج دائم پيش بينى كرده ولى چون ازدواج موقت به صورت پنهانى است افراد تحت اين آموزشها قرار نمى گيرند از طرفى اين گروه زنان از لحاظ تحصيلات در سطح بالايى قرار ندارند كه اطلاع لازم را در اين زمينه داشته باشند.

پريشى تاكيد كرد: اين زنان تنها از راههاى پيشگيرى از باردارى استفاده مى كردند و اطلاع كافى از بيماريهاى مقاربتى نداشتند و وقتى از آنها سئوال مى شد كه چگونه به سلامت مردى براى ازدواج موقت اعتماد مى كنيد پاسخ مى دادند كه فلانى را فلان حاج آقا معرفى كرده است او فرد بدى را معرفى نمى كند.

اين پژوهشگر تصريح كرد: تنها تعداد محدودى از اين زنان بودند كه اطلاعى از بيماريهايى مانند ايدز و هپاتيت داشتند و به راحتى به شريك جنسى خود اعتماد مى كردند.

اعتقادات مذهبى دليل ازدواج موقت نيست

وى در مورد اين كه پيش از اين مطالعه گمان مى شد كه افراد مذهبى تمايل بيشترى به اين نوع ازدواج داشته باشند گفت: نتايج اين پژوهش نشان داد كه هيچكدام از دو گروه زنان معتقد به مذهب و كمتر معتقد دلايل ازدواجشان را تاثير مذهب اعلام نكرده اند.